PsychoMem jest to metoda rozwojowa w perspektywie socjodynamicznej dla coachingu i doradztwa zawodowego. PsychoMem jest metodą rozwojową opartą na memach. Mem jest metaforą powszechnie występującą w języku Millenialsów, dla których specjalnie powstał PsychoMem.
PsychoMem nie jest projektem zamkniętym, gdyż jako metoda rozwojowa dostosowana do naszych czasów i naszego regionu podlega nieustannym zmianom. Poprawiamy i doskonalimy metodę PsychoMem. Możesz zostać naszym ekspertem i mieć wpływ na rozwój metody PsychoMem. Zapraszamy do naszej grupy.
Mem jest przede wszystkim metaforą. Millenialsi rozmawiając ze sobą w mediach społecznościowych, w miejsce zdań – opisujących ich emocje i uczucia, wrażenia, reakcje, poglądy, postawy – alternatywnie wykorzystują mem, który nie tylko streszcza wypowiedź, co przede wszystkim dobitnie pokazuje to, co chcą przekazać. Grafika lub zdjęcie (często z nadrukowanymi tekstami) staje się memem, kiedy ulega wielokrotnemu powielaniu przez niezliczoną rzeszę użytkowników Internetu.
Mem jest także hipertekstem, w którym wykorzystane dane (grafika, zdjęcie, komentarz, czyjaś wypowiedź itd.) są celowo zorganizowane w taki sposób, aby czytelnie wyrazić pewien sens. Najczęściej jest to swego rodzaju satyra, ironia, krytyka. Mem często prowokuje do myślenia, obnaża absurdy, pokazuje prostotę jakiegoś rozwiązania, karci za jakieś przywary, pokazuje archetyp w krzywym zwierciadle. Mem bywa także śmieszną lub ciętą ripostą w dyskursie na ważny temat społeczny lub polityczny.
Mem jest grą językową. W perspektywie socjodynamicznej język jest podstawowym narzędziem pracy. Można powiedzieć, że pomagać oznacza używać w określony sposób takiego słownictwa, które będzie prowadzić i inspirować do myślenia oraz działania. Znaczenie mają nie tylko wypowiadane słowa, ale także stosowane metafory (np. memy), ton głosu, postawa ciała, gestykulacja czy mimika, a także okoliczności w których to wszystko się dzieje. To wszystko razem możemy zawrzeć we wspólnej klamrze symbolicznej interakcji.
Mimo swej czytelności mem nie jest znaczeniowo zamkniętym artefaktem. Każdy Millenials może wykorzystać mem na swój sposób, w innym kontekście. Nawet użycie memu w innym (nowym) kontekście może spowodować jego semantyczną zmianę (lub poszerzenie znaczenia). Tej komunikacji Millenialsów towarzyszy przekazywanie lub negocjowanie znaczeń, jakie są wyrażanie za pomocą memów. Może to doprowadzić do szerokiej wieloznaczności danego memu. Podobnie dzieje się z niektórymi czasownikami w języku potocznym, np. pierniczyć, pierdolić, wytegować. Kiedy używamy czasowników posiłkowych w sytuacjach braku słów do wyrażenia swoich myśli, tak i Millenialsi tworzą spontanicznie swój własny język, który pomaga im wyrazić to, czego ich słownictwo nie jest w stanie.
Podobnie, jak język, tak i mem ulega (może ulegać) transformacjom, np. poszerzeniu znaczenia, zanikaniu znaczeniu, modyfikacji znaczenia. Nie ma tutaj reguły. Znaczenie lub znaczenia memu są spontanicznie („na żywo”) tworzone podczas komunikacji. Nie istnieją definicje czy wzory objaśniające treści ukryte w memie. Millenialsi wiedzą lub intuicyjnie rozumieją, na czym dany mem polega i w jakich sytuacjach się go wykorzystuje. Mają poczucie sytuacji, kiedy użyty przez kogoś mem nie pasuje do kontekstu. Swoje zażenowanie wyrażają wtedy ciętą ripostą, także za pomocą memu.
Memy jako artefakty funkcjonujące w języku Millenialsów dobrze wpisują się w główne założenia perspektywy socjodynamicznej.
Mem wyraża niewyrażalne
Wspomnieliśmy wcześniej o Millenialsach, którzy z uwagi na swoje uwarunkowania zewnętrzne i wewnętrzne mają trudności w wyrażaniu siebie, w precyzyjnym wyrażaniu swoich myśli, opisywaniu swojego życia. Mem będąc „otwartą” formą komunikacji ułatwia Millenialsom tworzenie narracji, co nie było wcześniej dla nich możliwe używając standardowo dostępnego słownictwa.
To powoduje dalej, że w zasięgu możliwości Millenialsów pojawia się korzystanie z metod wsparcia opartych na perspektywie socjodynamicznej. Memy są obecnie dla Millenialsów jedyną formą metafory, która jest przez nich akceptowana, a co ważniejsze – na co dzień używana.
Mem jest „naturalnym” językiem
W świecie Millenialsów mem jest „naturalnym językiem”. Są z nim oswojeni, akceptują ten język, samodzielnie tworzą nowe memy, bezpośrednio wykorzystują memy w komunikacji. Perspektywa socjodynamiczna zakłada m. in. że szukający wsparcia będzie tworzył swoją narrację w języku dla niego dostępnym i zrozumiałym. Memy stanowiąc „naturalną przestrzeń semantyczną” pomagają tworzyć przyjazną formę komunikacji. Język tworzy rzeczywistość, zatem warto, aby udzielanie wsparcia było oparte o język zrozumiały dla radzących się.
Memy pomagają zmniejszyć dystans
Perspektywa socjodynamiczna zakłada równość między udzielającym wsparcia i radzącym się. Udzielający wsparcia jest ekspertem od procesu, a radzący się od swojego życia. Obie strony szanują się i uczę się od siebie nawzajem. W industrialnym doradztwie zawodowym mamy zazwyczaj do czynienia z wyeksponowaną wyższą pozycją doradcy w stosunku do klienta czy beneficjenta, co wyraża już sam język używany w nazwaniu obu stron relacji.
Memy stanowiące „naturalny język” Millenialsów pomogą w burzeniu muru dystansu oraz wyuczonej w toku socjalizacji skłonności do traktowania „doradcy” jako autorytetu w każdej dziedzinie. Posługiwanie się językiem memów w procesie pomagania sprawi, że „doradca” będzie bardziej zmotywowany do uczenia się języka szukającego wsparcia, a za tym zrozumienia jego spojrzenia na rzeczywistość.
Dzięki memom cały proces pomagania będzie bardziej przyjazny, i w myśl perspektywy socjodynamicznej, będzie przypominał przyjazną rozmowę.
Otwartość znaczeniowa memu
Ten sam mem może mieć wiele znaczeń dla różnych osób. Szukający wsparcia podczas spotkań może tworzyć kolejne znaczenia w celu budowania swojej narracji. Otwartość znaczeniowa memu ułatwi mu „włożyć” do memu własne treści w postaci przemyśleń, doświadczeń, planów na przyszłość itd. Dzięki memom radzący się nabierze większej sprawności w opowiadaniu o sobie. W perspektywie socjodynamicznej istotne są umiejętności reflektowania i opowiadania o swoim życiu.
Ironia i ostrożność wobec dosłowności
Ironia i ostrożność wobec dosłowności są bardzo ważne w perspektywie socjodynamicznej, na co wyraźnie wskazuje jej twórca. Postawa ironii i ostrożności wobec dosłowności jest jedną z cech, jaką powinni kształcić w sobie udzielający wsparcia. Korzystanie z memów podczas spotkania wymaga, aby przyjąć taką postawą. Wykorzystywanie memów podczas pomagania nie może iść w parze z poważną lub nadętą atmosferą, a raczej luźną, zdystansowaną, swobodną, wypełnioną humorem, a nawet zabawą. To właśnie dzięki memom szukający wsparcia będzie miał okazję w sposób humorystyczny „rozprawić się” ze sobą samym.
Korzystanie z memów zwiększy szansę na rozładowanie nagromadzonego napięcia, spojrzenie na siebie i swoje życie z dystansu.
Sposób myślenia i ekspresji ironisty jest dialektyczny; próbuje on zagrać nowym przeciwko staremu, używając metafory, języka figuratywnego i humoru, aby zdemaskować skamieniałe idee i niewzruszone pespektywy, które krępują życiowy rozwój. Ironiczny umysł przeciwstawia się umysłowi „doby industrializacji”, który opiera się na dosłowności, myśleniu instrumentalnym, klasyfikacji, obiektywności i skuteczności. Taka dosłowność myślenia rodem z minionej epoki odzwierciedla swego rodzaju pewność, że wszystko można zmierzyć i ocenić według wcześniej ustalonych kryteriów. Ironista nie podziela tego stanowiska niewzruszonej pewności, jest więc otwarty na możliwość kreowania czy pojawiania się nowych kryteriów w toku rozwoju procesu.
Peavy R. V. (2004). SocioDynamic Counselling: A Practical Approach to Meaning Making.
Autentyczność i swoboda
Memy tworzone są przez użytkowników Sieci w sposób swobodny, niczym nieskrepowany. W sposób autentyczny memy odzwierciedlają zatem ich wartości, myśli, postawy, czyli to wszystko, co „chodzi po głowie” Millenialsowi.
W perspektywie socjodynamicznej pożądana jest taka właśnie atmosfera spotkania i postawa radzącego się.
Korzyści dla udzielających wsparcia (np. coachów, doradców zawodowych, mentorów, tutorów)
Korzyści dla radzących się (np. bezrobotnych, szukających lepszej pracy, zmieniających pracę)
PsychoMem jest metodą rozwojową, która powinna być stosowana w perspektywie socjodynamicznej. PsychoMem nie jest narzędziem, które można stosować indywidulanie do autodiagnozy. Potrzebne jest wsparcie i towarzyszenie coacha, doradcy zawodowego, mentora lub tutora, gdyż perspektywa socjodynamiczna zakłada dialogiczność, czyli wymianę i współkonstruowanie znaczeń. PsychoMem nie jest niezależną strategią w perspektywie socjodynamicznej. Jest to metoda rozwojowa, która wykorzystuje wiele strategii tej perspektywy.
Omawiając PsychoMem w perspektywie socjodynamicznej opieramy się na książce R. Vance’a Peavy’ego pt. „SocioDynamic Counselling: A Practical Approach to Meaning Making”. Książka twórcy poradnictwa socjodynamicznego została przetłumaczona na język polski w 2014 roku ramach projektu „Nowa perspektywa doradztwa zawodowego” współfinansowanego ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego, którego liderem była Fundacja Imago.